www.klinikaplyt.pl
drukuj

2010-10-14

Wszystko o budowie i wypalaniu nośników optycznych.

Nagrywanie muzyki i filmów na płytach CD, DVD, a nawet bardzo pojemnych nośnikach Blu-ray jest dziś równie oczywiste, jak kiedyś nagrywanie kaset VHS. Dowiecie się, jak powstają, czym różnią się poszczególne typy nagrywalnych płyt, oraz w jaki sposób dane zapisywane są na srebrnych złotych krążkach.

Informacje na płycie zapisane są w formie mikroskopijnych zagłębień (tak zwanych pitów). W przypadku produkowanych na skalę masową płyt, dane tłoczone są tak samo, jak kiedyś na czarnej płycie analogowej. Nagrywarki CD/DVD nie potrafią tłoczyć płyt, ale zapisują dane za pomocą promienia lasera. Wymaga to jednak specjalnie przygotowanych, nagrywalnych nośników.

Jako pierwsze czyste nośniki optyczne pojawiły się płyty CD-R (jednokrotnego zapisu). Promień lasera rozgrzewa warstwę pamięci płyty do 250 stopni i wywołuje w niej reakcję chemiczną. W miejscach rozgrzanych laserem pozostaje wypalony znak, który jest rozpoznawany przez lasery odtwarzacza. Ta sama procedura zapisu danych wykorzystywana jest podczas wypalania danych na płytach DVD-R (jednokrotnego zapisu).

Na przeznaczonych do wielokrotnego zapisu płytach CD-RW i DVD-RW oraz na nośnikach Blu-ray podczas zapisu nie tworzą się żadne permanentne wypalenia. Warstwa pamięci tych płyt zbudowana jest ze specjalnego stopu metali.

Laser rozgrzewa przeznaczone do zapisu danych miejsca do temperatury około 600 stopni, wskutek czego struktura krystaliczna warstwy przekształca się w strukturę amorficzną. Te podgrzane miejsca stają się matowe i mają inne właściwości refleksyjne (a więc inaczej odbijają światło lasera).

Budowa płyty jednokrotnego zapisu

Generalnie płyta nagrywalna każdego rodzaju ma grubość 1,2 mm oraz średnicę 12 lub 8 cm. Są to wymiary identyczne, jak w przypadku masowo tłoczonych nośników. Czyste płyty składają się z kilku warstw:

Tak powstają płyty

Wyjaśnimy wam proces produkcyjny płyty na przykładzie DVD i opiszemy różnice w porównaniu z produkcją innych typów płyt.

A. Rozgrzany do 350 stopni płynny poliwęglan jest wtryskiwany do formy. Stamper odciska w materiale rowek, który będzie bazą późniejszej ścieżki danych. Po schłodzeniu do 60 stopni wytłaczany jest otwór środkowy, a płytę do dalszej obróbki schładza się do 25 stopni. Czyste płyty DVD-R DL składają się na ogół z dwóch warstw poliwęglanu o grubości zaledwie 0,6 mm. W przypadku jednowarstwowych płyt DVD-R w sposób opisany w krokach 2 i 3 obrabiany jest tylko jeden krążek, a w płytach dwuwarstwowych - oba. Płyty CD i Blu-ray zbudowane są tylko z jednego krążka o grubości około 1,2 mm.

B. Płyty CD i DVD jednokrotnego zapisu otrzymują swoją warstwę z danymi w wyniku metody pokrywania rotacyjnego. Pompa dozująca (dyspenser) natryskuje barwnik w pobliżu otworu centralnego na obracającą się ze stałą szybkością płytę. Barwnik rozchodzi się równomiernie po całej płycie. Następnie płyta jest rozgrzewana do 80 stopni, aby zawarte w barwniku rozpuszczalniki ulotniły się.

C. Teraz za pomocą wykorzystującej próżnię technologii (rozpylanie katodowe) nanoszona jest warstwa odbijająca światło. W komorze próżniowej płytka aluminium, srebra lub złota poddawana jest bombardowaniu jonami. Z płytki uwalniają się cząstki metalu, które następnie opadają na powierzchnię płyty. W przypadku płyt CD, DVD i Blu-ray metodą rozpylania katodowego nanoszone są wszystkie warstwy pamięci i odbiciowe. W czterech kolejnych komorach na płytę nakładane są pierwsza warstwa termoizolacyjna, warstwa pamięci, druga warstwa termoizolacyjna i warstwa odbiciowa. W przypadku dysku Blu-ray kolejność jest odwrotna.

D. Następnie skleja się ze sobą dwa poliwęglanowe krążki dwuwarstowej, nagrywalnej płyty DVD. Na płyty CD i Blu-ray zamiast tego nanoszony jest specjalny lakier, który następnie twardnieje w promieniach lampy UV. W ostatnim etapie produkcji na płytę nanosi się opis, a w przypadku nośników umożliwiających zadrukowywanie na powierzchnię trafia chłonny lakier.

CD, DVD, Blu-ray - różnice pomiędzy nośnikami

Płyty różnią się od siebie przede wszystkim pojemnością. Jednowarstwowa płyta Blu-ray mieści 25 gigabajtów danych, czyli tyle samo, ile zmieści się na 6 jednowarstwowych płytach DVD albo 36 krążkach CD. Do odczytu i zapisu płyt Blu-ray używa się niebieskiego lasera, który koncentruje światło znacznie silniej niż stosowany w technologii CD i DVD laser czerwony. Dlatego na tej samej powierzchni można zmieścić znacznie więcej danych. Na rynku dostępnych jest wiele rodzajów czystych płyt CD, DVD i Blu-ray. Oto podstawowe z nich:

DVD-R i DVD+R - co to za standardy?

Różne formaty płyt DVD są pozostałością z czasów wojny o dominujący standard. Po dwóch stronach barykady stały dwie organizacja DVD-Forum (-) i DVD-Alliance (+). Początkowo przemysł komputerowy stawiał na format z plusem, podczas gdy producenci elektroniki do kina domowego faworyzowali format minus jako standardowy typ płyt DVD. Współczesne nagrywarki i odtwarzacze radzą sobie doskonale z obydwoma tymi typami. Czy któryś z formatów jest lepszy? Nie jest. Do produkcji obu typów płyt producenci używają tych samych materiałów. Pomiędzy płytami w formacie plus i minus nie ma znaczących różnic jakościowych, inaczej działa natomiast system adresowania sektorów (inna jest też częstotliwość pofalowania ścieżki prowadzącej). Obecnie możecie bez problemu używać obu formatów, nagrywarkom nie robi to żadnej różnicy.

Wypalanie

Jakość wypalania zależy od poprawnej współpracy pomiędzy płytą i nagrywarką. Testowaliśmy płyty różnych producentów na wielu nagrywarkach i odtwarzaczach. Jak się okazuje, w zależności od nagrywarki, różnice w jakości zapisu tych samych płyt mogą być istotne. Duży wpływ na jakość zapisu ma również prędkość wypalania. Badania pokazują, że wypalając płyty z szybkością niższą niż maksymalna, możliwe jest zmniejszenie liczby błędów, a więc polepszenie jakości zapisu. Warto więc czasem stosować się do sugestii ludzi w sieci, którzy pewne rodzaje danych (np: obrazy płyt ISO), radzą nagrywać nieco wolniej niż inne płyty.

Płyty CD, DVD i Blu-ray działają według tej samej zasady (wyjątkiem jest DVD-RAM) - wszystkie mają spiralną ścieżkę przebiegającą od środka płyty na zewnątrz. Promień lasera nagrywarki zapisuje dane jako zera i jedynki. Przy zerach laser jest wyłączony, a przy jedynkach włączony. Wypalone miejsca tworzą mikroskopijną, nieodbijającą światła plamkę na ścieżce danych. Podczas odtwarzania laser śledzi ścieżkę. Na podstawie różnic w odbiciu światła od powierzchni płyty rozpoznaje zapisane dane. Technologia zapisu stale się rozwija. Od płyt CD, poprzez DVD, aż po płyty Blu-ray. Nagrywarka posługuje się falami światła o coraz mniejszej długości i może zapisywać oraz odczytywać coraz gęściej upakowane dane. Im krótsza jest długość fali, tym mniejszy musi być odstęp pomiędzy warstwą pamięci i laserem.

Kompatybilność płyt i nagrywarek

Może się zdarzyć, iż nagrywarka DVD odmówi zapisania płyty określonego typu. Nie każda nagrywarka jest bowiem w stanie wypalać wszystkie typy płyt. Pomijając fakt, że nagrywarka DVD nie zapisze danych na płycie Blu-ray, to może się okazać, że jakiś typ płyty DVD nie zapisuje się poprawnie.

Nie ma jednak dramatu. Często w takim wypadku wystarczy aktualizacja oprogramowania wewnętrznego nagrywarki (firmware). Aktualną wersję oprogramowania można na ogół ściągnąć ze strony internetowej producenta urządzenia. Firmware zawiera dane wszystkich obsługiwanych typów płyt.

Co dzieje się podczas wypalania płyty?

Poniższa grafika w prosty sposób przedstawi wam kolejne etapy procesu wypalania płyty. Pod grafiką znajdziecie dokładniejszy opis poszczególnych etapów.

  1. Nagrywarka rozpoznaje płytę: po włożeniu płyty nagrywarka odczytuje zapisane na niej informacje. Wśród nich znajdują się dopuszczalna szybkość zapisu i optymalna moc promienia lasera.
  2. Oprogramowanie do nagrywania odczytuje informacje: program zapisujący dane weryfikuje model nagrywarki, typ umieszczonej w niej płyty oraz maksymalną prędkość, z jaką można zapisać dane.
  3. Zebranie danych do wypalenia: w programie do wypalania musimy wybrać format dysku, na przykład DVD z danymi. Potem zaznaczamy dane do zapisu.
  4. Program do wypalania przekazuje dane: po wybraniu plików, formatu dysku i szybkości zapisu program do wypalania wysyła dane do nagrywarki, dbając przy tym o ich ciągły dopływ i nadzorując proces wypalania.

Opisywanie płyt, a drukowanie i wypalanie etykiet

Najprostszym, ale nadal bardzo skutecznym sposobem jest opisanie płyty specjalnym mazakiem. Ma on końcówkę, która nie uszkodzi powierzchni płyty - co może się zdarzyć w przypadku zwykłego markera z metalową kulką. Końcowy efekt zależny będzie od naszych zdolności manualnych i czytelności charakteru pisma. Są jednak również inne, bardziej efektowne sposoby na naniesienie etykiety na płytę.

Drukowanie na płytach: możemy kupić płyty przygotowane do wykonania nadruku na drukarce atramentowej. Ich powierzchnia pokryta jest warstwą specjalnego białego lakieru. Drukarki atramentowe i urządzenia wielofunkcyjne z odpowiednim podajnikiem mogą drukować na nich teksty, grafikę i zdjęcia. Takie płyty oznaczone są jako printable i są niewiele droższe od zwykłych płyt.

Wypalanie etykiety laserem nagrywarki: stworzono także nagrywarki obsługujące technologie LightScribe lub LabelFlash. Potrafią one wypalać na specjalnych płytach monochromatyczne obrazy i teksty. Wykonanie takiego opisu może trwać nawet do 60 minut. Płyty tego typu kosztują co najmniej dwa razy tyle, ile normalny dysk CD lub DVD. Dostępna jest jeszcze jedna technika oferowana przez nagrywarki - LabelTag. Jest jednak nieco kontrowersyjna. Polega ona na umieszczeniu wypalonego podpisu nie na górnej warstwie płyty, ale na stronie z danymi. Nie są więc do tej metody wymagane specjalne płyty, ale podczas wypalania etykiety marnuje się część pojemności płyty. Czytelność takiej etykiety zależy od typu płyty - podpis jest dobrze widoczny tylko wtedy, kiedy kontrast pomiędzy miejscami zapisanymi i niezapisanymi jest wystarczająco duży.

Naklejki

Bez problemów można je zrobić na każdej drukarce (atramentowej lub laserowej). Nie są one jednak rozwiązaniem szczególnie godnym polecenia. Źle przygotowana naklejka zmienia wyważenie płyty. Może się też odklejać podczas pracy. W skrajnym przypadku takie odklejanie się naklejki może uszkodzić napęd.

Trwałość danych wypalonych na płytach

Na to pytanie nie da się jednoznacznie odpowiedzieć. Producenci płyt mówią o 30 latach lub okresie dłuższym. Być może takie efekty uzyskamy w warunkach laboratoryjnych. W praktyce źle przechowywane płyty o bardzo niskiej jakości już po kilku latach mogą ulec poważnym uszkodzeniom i zapisane na nich dane staną się niemożliwe do odczytania.

(Źródło: komputerswiat.pl - całość tekstu oraz grafiki zamieszczone w niniejszym artykule, pochodzą ze strony komputerswiat.pl)